'Moeizame entree vrouwen in politiek'

In 2011 verscheen de tweede druk van 'Drift en Koers. De levens van Hilda Verwey-Jonker (1908-2004)' van de hand van Margit van der Steen. Van der Steen is verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Waarom heeft u voor Mevrouw Verwey-Jonker gekozen? Was dit op eigen initiatief of omdat er fondsen beschikbaar waren gesteld?

Tien jaar geleden zag ik de overlijdensadvertentie van Hilda Verwey-Jonker en realiseerde me onmiddellijk dat dit een bijzondere vrouw was waarover een interessante biografie te schrijven viel. Ik had haar, tikje saaie, autobiografie gelezen en dacht dat er een ander verhaal over haar leven te vertellen moest zijn. Vanwege mijn expertise en ervaring wist ik dat ik een geschikte biograaf zou zijn. Vervolgens kreeg ik als eerste en enige toegang tot haar persoonlijke archief. Het bronnenmateriaal sterkte me in de overtuiging dat er een mooi boek over Hilda Verwey-Jonker te schrijven viel. Daarna heb ik (particuliere) fondsen geworven waardoor ik mij gedurende enkele jaren vrij kon maken voor het onderzoek. Ook koos ik voor een wetenschappelijke benadering en ben ik gepromoveerd op deze biografie. 

Had u een speciale (maatschappelijke of politieke) affiniteit met mevrouw Verwey-Jonker? Zo ja, is dat een vereiste?

Ik geloof niet dat je een bijzondere affiniteit met je hoofdpersoon hoeft te hebben. Wel is van belang dat je hem of haar interessant vindt. Dat was bij mij zeker het geval. Door haar veelzijdigheid bleef ik geboeid. Hilda Verwey-Jonker was een prominent sociaal-democraat, feminist, socioloog, publicist, pionier op het terrein van de ouderenemancipatie en maakte jarenlang deel uit van het kloppend hart van polderend Nederland. Daarnaast was ze moeder van vier kinderen – en dat in een tijd dat gehuwde vrouwen de jure handelingsonbekwaam waren.

Welke ontwikkeling heeft uw sympathie voor mevrouw Verwey-Jonker doorgemaakt? 

Haar denken en optreden dwongen respect bij mij af. Haar vroege publicaties over het socialisme en fascisme bijvoorbeeld getuigen van scherpzinnigheid. Ze had een vooruitziende blik en zag als een van de eersten in Nederland dat een vergrijzende samenleving om nieuw beleid vroeg. In de oorlog was haar optreden moedig. Maar ze had ook haar onaangename kanten. Naarmate Hilda ouder werd en het werk aan de biografie vorderde, ging ik me meer aan haar hardheid en soms ongenuanceerde uitspraken storen.

Wat is de meest opvallende 'uitkomst' of 'ontdekking' geweest van de biografie?

De meest opvallende ontdekking was dat zij in beeld is geweest als een mogelijke ministerskandidaat voor het kabinet Gerbrandy III in februari 1945. Dit was ruim een decennium voordat de katholieke Marga Klompé daadwerkelijk de eerste vrouwelijke minister werd.

Wat voegt de biografie toe?

De biografie voegt kennis toe over de moeizame entree van vrouwen in de parlementaire politiek. Hiervoor zijn verschillende verklaringen gegeven, zoals de maatschappelijke rolverdeling tussen de seksen en het feit dat vrouwen slechter waren opgeleid. Mijn onderzoek liet zien dat ook de parlementaire cultuur ertoe doet: vrouwen hoorden niet in het openbaar een politiek gevecht aan te gaan met mannen. Vrouwen uit de generatie van Hilda Verwey-Jonker hadden er last van dat vrouwen niet mochten vechten voor een publiek.