De op- en neergang van thema’s op Europese raad agenda

De agenda van de Europese Raad is in de loop der tijd steeds diverser geworden. Dit blijkt uit een onderzoek van Petya Alexandrova en Arco Timmermans van het Montesquieu Instituut en , Marcello Carmmia van de Universiteit van Malta.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat de punctuated equilibrium-theorie, die van toepassing is op verschillende politieke organen, ook heel relevant blijkt te zijn voor de Europese Raad. Met behulp van deze theorie kon worden vastgesteld dat de aandacht die wordt besteed aan de onderwerpen die op de agenda staan, per jaar in kleine mate verandert. Er vinden echter ook een aantal grote verschuivingen plaats. Door capaciteitsgebrek (tijd, mensen, bereidheid) binnen de Europese Raad leidt veel aandacht voor een  onderwerp tot weinig aandacht voor een ander onderwerp, en in sommige gevallen tot helemaal geen aandacht. Dit proces, waarbij soms een thema van de agenda vervalt, heeft te maken met de functie van de Europese Raad als een forum voor high politics. De Europese Raad bevindt zich midden in het beleidsproces. Het zet inkomende informatiesignalen om in beleid en verkondigt de ‘stem’ van de Europese Unie. De Europese Raad krijgt ook input van verschillende actoren en fungeert daarbij als arbiter bij complexe kwesties. Deze processen zijn van invloed op de agenda.

Tot begin ’90 was er een algemeen stijgende trend te onderscheiden. Sinds het Verdrag van Maastricht trad een nieuw op–en –neer slingerend patroon op dat nog steeds van toepassing is. Als er evenveel aandacht wordt besteed aan alle onderwerpen op de agenda is er sprake van diversiteit. Concentratie betekent wanneer er veel aandacht wordt besteed aan een paar onderwerpen. Uit het onderzoek bleek dat het diversiteitsniveau van de agenda verschoof van concentratie naar diversiteit en dan weer terug naar concentratie. Dit op–en –neer slingerend patroon doet zich elke zes tot negen jaar voor. Dit patroon kan worden verklaard door het karakter van de Europese Raad als beleidsforum.  Door toename van de bevoegdheden Europese Raad is te verwachten dat er meer diversiteit op de agenda zal zijn:  meer onderwerpen op de agenda met evenveel aandacht. Maar door veranderingen in de Europese Raad als orgaan, bijvoorbeeld door uitbreiding van de Europese Unie, is het moeilijker geworden om beslissingen te nemen. Dit kan op de agenda leiden tot concentratie. Deze twee factoren verklaren het op–en –neer slingerend patroon.

januari 2012

Dit artikel door Petya Alexandrova, Marcello Carammia en Arco Timmermans is in de laatste editie van de Policy Studies Journal verschenen (vol.40, nr.1). Het artikel is gebaseerd op een nieuw ontwikkelde dataset voor raadsconclusies voor de periode sinds de eerste zitting van de Europese Raad in 1975 tot en met eind 2010. Deze dataset is mede door het Montesquieu Instituut tot stand gekomen.